Μπορεί να μην είμαστε στην Κόστα Ρίκα ή στη Βραζιλία, όπου οι παπαγάλοι κουρνιάζουν σε πάρκα και κάνουν τη βόλτα τους συνεχώς στις πόλεις και την ύπαιθρο, όμως έχουμε κι εμείς τη δική μας εξωτική νότα, που έχει αποκτήσει πια και... ιθαγένεια.

Πρόκειται για πληθυσμούς ενός ιδιαίτερου είδους, του δαχτυλιδολαίμη ψιττακίσκου ή Psittacula Krameri, όπως είναι το επιστημονικό του όνομα, που έχουν πια εξοικειωθεί απόλυτα με τις πόλεις μας και έχουν κάνει τις δικές τους οικογένειες, όπως μας εξήγησε ο ερευνητής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Μιχάλης Δρετάκης.

Οι παπαγάλοι φωλιάζουν στο πάρκο Γεωργιάδη του Ηρακλείου, κυκλοφορούν όμως σε διάφορα σημεία της πόλης, καταφέρνοντας να περάσουν σχεδόν απαρατήρητοι, καθώς λόγω του έντονου πράσινου χρώματός τους “καμουφλάρονται” μέσα στη βλάστηση στις κορυφές των δέντρων. Για να τους αντιληφθεί κανείς, πέρα από τους “υποψιασμένους” λάτρεις των πτηνών, πρέπει να περιμένει να μετακινηθούν ή να φτάσει η περίοδος αναπαραγωγής τους, οπότε... φωνάζουν!

Οι... γενάρχες των κρητικών παπαγάλων, όπως άλλωστε και όλων των αντίστοιχων του είδους σε Ελλάδα και Ευρώπη, ξεκίνησαν είτε ως “δραπέτες” από τα κλουβιά τους, είτε απελευθερώθηκαν σκόπιμα με κάποιους, κατ’ εκτίμηση του κ. Δρετάκη να είναι πιθανόν απόγονοι εκείνων που βρίσκονταν στον πάλαι ποτέ ζωολογικό κήπο του Ηρακλείου, στην Όαση, μαζί με άλλα μικρά ωδικά πουλιά που ζούσαν εκεί ως τη δεκαετία του ’80. Τα δεύτερα δε φαίνεται να τα κατάφεραν να προσαρμοστούν και να επιβιώσουν, όμως οι παπαγάλοι δεν είχαν ιδιαίτερο πρόβλημα. Ενσωματώθηκαν στη ζωή της πόλης και έχουν πλέον φτιάξει τους δικούς τους πληθυσμούς.

Αν και πιστεύουμε ότι οι παπαγάλοι γενικώς ζουν ελεύθεροι στο ύπαιθρο μόνο σε εξωτικά μέρη, με κλίματα που χαρακτηρίζονται από σταθερές υψηλές θερμοκρασίες, στην πραγματικότητα δεν έχουν κανένα πρόβλημα στον τόπο μας, ακόμα και τον χειμώνα, αρκεί να έχουν πρόσβαση σε τροφή.

Οι δαχτυλιδολαίμηδες ψιττακίσκοι, γνωστοί στην Ελλάδα ως “πράσινοι παπαγάλοι”, είναι μικρόσωμοι και κοινοί ως είδος για πουλιά συντροφιάς που βρίσκουν εύκολα τρόπο να προσαρμοστούν σε ημιάγρια κατάσταση, άρα στα αστικά περιβάλλοντα. Αποτελούν, σύμφωνα με τον κ. Δρετάκη, ομαδικό είδος, το οποίο μπορεί εύκολα να φτιάξει φωλιές. Μετακινούνται συνεχώς, άρα μπορούν να βρεθούν σε όλο το Ηράκλειο, χτίζοντας τις φωλιές τους στο πάρκο Γεωργιάδη και ίσως και σε άλλα μέρη της πόλης. Αναφορές για πληθυσμούς παπαγάλων υπάρχουν και για άλλες πόλεις της Κρήτης, όπως το Ρέθυμνο, τη Σητεία, την Ιεράπετρα και τις Μοίρες, πρόκειται όμως κατά κανόνα για μεμονωμένες παρουσίες. Στο Ηράκλειο, σύμφωνα με τον γνωστό επιστήμονα του ΜΦΙΚ, εκτιμάται ότι ο πληθυσμός τους πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 20 και 30 παπαγάλων.

Πρόσφατα, οι “πράσινοι παπαγάλοι” βρέθηκαν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος λόγω της αύξησης του πληθυσμού τους στα πάρκα της Αθήνας, γεγονός που τράβηξε την προσοχή των ορνιθολόγων. Μάλιστα, αθηναϊκά μέσα ανέφεραν ότι επιστήμονες της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας διενεργούν την καταμέτρησή τους ώστε να έχουν μια σαφή εικόνα της παρουσίας τους στα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας. Έχει ενδιαφέρον ότι το φαινόμενο που παρατηρείται όλο και πιο έντονο τα τελευταία χρόνια στον ελλαδικό χώρο έχει πανευρωπαϊκές διαστάσεις, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξετάζει το ζήτημα στο πρίσμα της πιθανής επικινδυνότητας για την τοπική βιοποικιλότητα, όπως συμβαίνει με άλλα ξενικά είδη που έχουν “εισβάλει” στη Γηραιά Ήπειρο.

Εκτός από τους πράσινους παπαγάλους, ένα ακόμα είδος πτηνών επεκτείνεται ραγδαία στην Ευρώπη και την Ελλάδα, η μελωδική μεξικάνικη ροδόσπιζα ή Carpodacus mexicanus. Το καταγόμενο από την Αμερική είδος, σύμφωνα με τον κ. Δρετάκη, έχει κάνει τεράστιους πληθυσμούς στην Αθήνα, στον τόπο μας όμως έχουν αναφερθεί δύο καταγραφές. Δεν έχει πάντως μελετηθεί συστηματικά ώστε να υπάρχουν ασφαλή συμπεράσματα.

Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει μια ακόμα παρατήρηση του γνωστού ερευνητή του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, ότι το εξωτικό παγώνι, που κατάγεται από τα δάση της νότιας Ινδίας και ήδη από την αρχαιότητα έφτασε στην Ευρώπη, όπου και εξημερώθηκε, έχει σε ορισμένα σημεία της Κρήτης ξεφύγει από τον άνθρωπο, δημιουργώντας πληθυσμούς που δεν ελέγχονται από τον ίδιο, με τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις στον Ζαρό και το Φόδελε, γεγονός που μπορεί να τα κατατάξει πλέον στα άγρια είδη. Αναφορές, όχι όμως για τόσο πολλά άτομα του είδους, υπάρχουν, σύμφωνα με τον κ. Δρετάκη, για την Έμπαρο, τη Γέργερη και αλλού.

Διαδεδομένοι σε ολόκληρη την Ευρώπη

Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2014 για τα είδη “εισβολείς” αναφέρει ότι το Psittacula krameri κατάγεται από την Αφρική και τη Νότια Ασία και εισήχθη στην Ευρώπη ως πουλί συντροφιάς, από εκείνα που πωλούνταν σε καταστήματα με ζώα. Πληθυσμοί του, που είτε δραπέτευσαν είτε απελευθερώθηκαν εσκεμμένα, κατάφεραν να επιβιώσουν και πλέον εντοπίζονται στις μισές σχεδόν χώρες της Ε.Ε.

Σύμφωνα με τους συντάκτες της εν λόγω έκθεσης, η επίδρασή του στους ντόπιους πληθυσμούς δεν είναι ακόμη γνωστή. Εκτός από τους εν λόγω παπαγάλους, εκτιμάται ότι υπάρχουν στην Ευρώπη περίπου 12.000 ξενικά είδη, από τα οποία το 10-15% είναι “εισβολείς” και περιλαμβάνουν μια ευρεία γκάμα από θηλαστικά και αμφίβια, έως ερπετά, ψάρια και φυτά που εντοπίζονται σε κάθε τύπου οικοσύστημα.

Σύμφωνα με μελέτη του 2016 από το περιοδικό “The Open Ornithology Journal”, τα ξενικά είδη αποτελούν από τις βασικές αιτίες που οδηγούν στην απώλεια βιοποικιλότητας. Για την Ευρώπη αναφέρονται στο εν λόγω επιστημονικό άρθρο 340 ξενικά είδη πουλιών, από τα οποία 74 έχουν δημιουργήσει πληθυσμούς. Ειδικότερα για τους παπαγάλους στην Ευρώπη καταγράφονται ως εγκατεστημένα 12 είδη, από τα οποία το πλέον διαδεδομένο είναι το Psittacula krameri. Η μελέτη αναφέρει ότι το 2015 είχαν καταγραφεί στη Γηραιά Ήπειρο τουλάχιστον 85.000 πουλιά σε 10 χώρες, με αυξητικές τάσεις κυρίως στη Δυτική Ευρώπη.

Το εξωτικό αυτό πουλί, που πλέον έχει δημογραφηθεί ως ευρωπαϊκό και κρητικό, δεν έχει ακόμα μελετηθεί επαρκώς ούτε σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ώστε να είναι γνωστοί και οι ακριβείς πληθυσμοί του, αλλά και η επίδρασή του στα τοπικά είδη. Φαίνεται πάντως ότι του... αρέσουν τα αστικά κέντρα, καθώς βρίσκει ιδανικές συνθήκες στα πάρκα και τους κήπους, όπου τρέφεται με διάφορους καρπούς, προτιμώντας τους χουρμάδες των φοινίκων!

neakriti.gr