Τα παλιά χρόνια, των παραμυθιών και των μαγισσών, οι θρύλοι ήθελαν τα δέντρα να είναι άνθρωποι. Τα κλαδιά τους να είναι χέρια, τα πόδια τους να είναι οι ρίζες στο χώμα, και κάπου μέσα από τους ρόζους να ξεπροβάλλει ένα ανθρώπινο πρόσωπο. Με βαθιά εκφραστικά μάτια, μύτη και στόμα. Άλλοτε να μιλούν στους περαστικούς και άλλοτε να σωπαίνουν... Όμως πάντοτε ψιθυρίζοντας συνεχώς, όπως το θρόισμα των φύλλων...

Περίπου έτσι νιώθει κάποιος περιπατητής που διέρχεται το πάρκο Γεωργιάδη στο Ηράκλειο, όταν παρατηρήσει ότι τα δέντρα εκεί έχουν ανθρώπινη μορφή. Από τους κορμούς τους ξεπροβάλλουν πρόσωπα, λίγο “πειραγμένα”. Βαθιά εκφραστικές μορφές, λίγο διαθλασμένες.

Πρόκειται για ένα εξελισσόμενο έργο τέχνης ενός Κρητικού, εκ καταγωγής, γλύπτη, που τα τελευταία δύο καλοκαίρια έχει αναπτύξει την ιδέα της δημιουργίας προσώπων από χαρτοπολτό πάνω στα δέντρα του πάρκου Γεωργιάδη.

Ο Μάνος Ποντικάκης, που θυμάται τα παιδικά του χρόνια στο Ηράκλειο να παίζει στο πάρκο Γεωργιάδη, να ταξιδεύει με το καρουζέλ του παλιού λούνα παρκ που υπήρχε στην ίδια ευθεία και τα εφηβικά του χρόνια να τα περνάει στο Καπετανάκειο, νιώθει χαρά που έχει επιστρέψει για να αφήσει το δικό του αποτύπωμα στο μέρος των παιδικών ονείρων του.

Αυτό το καλλιτεχνικό πρότζεκτ δεν υπάρχει πουθενά αλλού στον κόσμο. Ο ίδιος ασχολείται με την κατασκευή μάσκας, έχει τη δική του συνταγή για την παρασκευή χαρτοπολτού και αποφάσισε να χαρίσει... πρόσωπα στα δέντρα του πάρκου Γεωργιάδη, για το μέλλον των οποίων αρκετοί Ηρακλειώτες εκφράζουν φόβο στην ιδέα της ανάπλασης που δρομολογείται.

Μέχρι τώρα έχουν τοποθετηθεί 12 προσωπεία από χαρτοπολτό σε δέντρα του πάρκου. Αυτό το καλοκαίρι ο δημιουργός των προσωπείων σκοπεύει να τοποθετήσει άλλα 12 σε ισάριθμα δέντρα και να γίνουν και “βαφτίσια”, αφού έχουν ήδη δοθεί ονόματα στα δέντρα με τα πρόσωπα από τους εμπόρους της βιολογικής αγοράς.

Το πρότζεκτ ξεκίνησε το 2016 στο πλαίσιο εκδηλώσεων του Δήμου Ηρακλείου. Συνεχίστηκε και πέρυσι, ενώ φέτος έχει πιο φιλόδοξη ανάπτυξη, αφού ο κόσμος... οι περαστικοί αγάπησαν αυτό το εξελισσόμενο έργο τέχνης!

Ο καλλιτέχνης Μάνος Ποντικάκης μίλησε στην εφημερίδα “Νέα Κρήτη” για την ιδέα του να τοποθετήσει πρόσωπα από χαρτοπολτό στα δέντρα του πάρκου Γεωργιάδη και εξήγησε ότι ήθελε να αποκαταστήσει τη σχέση με το δύσμορφο και το συμπαθές στην τέχνη και να σπάσει «η ομορφιά της Barbie παντού» που έχει επικρατήσει!

Πώς αποφασίσατε να δώσετε “πρόσωπα” στα δέντρα του πάρκου Γεωργιάδη;

«Η δική μου η δουλειά, καθώς είμαι γλύπτης, και το αντικείμενο που έχω εστιάσει είναι το προσωπείο, η μάσκα, το πρόσωπο. Πάντοτε από μικρός είχα μια αίσθηση ότι τα δέντρα μέσα στους κορμούς τους έκρυβαν κάποια πρόσωπα. Κάποια στιγμή, λοιπόν, σκέφτηκα ότι το υλικό που χρησιμοποιώ, ο χαρτοπολτός, είναι ένα πολύ συμβατό υλικό για μια παρέμβαση πάνω σε δέντρο, χωρίς να προκαλέσει ζημιές στο δέντρο. Κάποια στιγμή ο Δήμος έκανε το Φεστιβάλ “Τέχνη καθ’ οδόν” και, επειδή είμαι και Ηρακλειώτης από τον Κατσαμπά (είμαι μισός Ηρακλειώτης-μισός Χανιώτης) και πήγα σχολείο στο Καπετανάκειο, που είναι απέναντι, και από μικρός είχα μνήμες από το πάρκο Γεωργιάδη και το καρουζέλ που είχε πιο πέρα τα παλιά χρόνια και που ήταν ένας δεύτερος πόλος ανάμεσα στην πλατεία Ελευθερίας και το πάρκο, όπου είχα πολλές αναμνήσεις, σκέφτηκα ότι το πρότζεκτ που είχα στο μυαλό μου θα ήταν ωραίο να το ξεκινήσω από αυτό το πάρκο, με το οποίο είμαι και συνδεδεμένος συναισθηματικά».

Και πώς ήρθε η ιδέα;

«Η ιδέα τού να βαδίζει κάποιος μέσα σε ένα χώρο και να ανακαλύπτει κάποια στιγμή, χωρίς να είναι κραυγαλέο, ότι υπάρχει κάτι πάνω σε ένα δέντρο, ένα πρόσωπο που τον κοιτάζει, ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Σε συνεννόηση με το Δήμο Ηρακλείου έκανα την πρώτη δοκιμή τον πρώτο χρόνο, με 6 πρόσωπα τα οποία είχαν μια εξαιρετική συμπεριφορά το υλικό. Αυτό που έχει γίνει στο Ηράκλειο δεν υπάρχει σε κανένα άλλο μέρος στον κόσμο. Αυτό που με ευχαρίστησε ιδιαίτερα ήταν η αποδοχή του κόσμου - γιατί ένα έργο που εκτίθεται στον κόσμο έχει δύο “θέματα”: το υλικό και πώς θα το αντιμετωπίσει ο κόσμος. Δηλαδή τι θα μπορούσε να είχε γίνει από κάποιον που δεν το συμπάθησε. Το υλικό αυτό από μόνο του δεν είναι τσιμέντο. Θα μπορούσε με λίγο κόπο να το καταστρέψει κάποιος. Και είδα ότι όχι μόνο το αγάπησαν οι Ηρακλειώτες, αλλά και οι άνθρωποι που δουλεύουν εκεί δίνουν και ονόματα στα πρόσωπα. Και αφού έβαλα και τα επόμενα 6 φέτος και έγιναν 12, σκέφτομαι το καλοκαίρι, που θα κατέβω πάλι, να βάλω άλλα 12 να γίνουν 24, έτσι ώστε αυτό να προχωράει και τα δέντρα στο πάρκο να αποκτήσουν ένα πρόσωπο».

Τα πρόσωπα είναι σαν να έχουν περάσει από παραμορφωτικό φακό;

«Τις φιγούρες δεν μπορείς να τις πεις δύσμορφες, αλλά είναι μιας μορφής καρικατούρα. Είναι λίγο πειραγμένα τα πρόσωπα. Για την ακρίβεια είναι πολύ πειραγμένα».

Θυμίζουν μεσαιωνικές μορφές;

«Έχουν μια σχέση αισθητικής με τα γκαργκόιλ που έβαζαν στους γοτθικούς ναούς έξω από τις εκκλησίες, για να έχουν έναν αποτρεπτικό ρόλο για τα κακά πνεύματα και φοβιστικό, αλλά δεν είναι αυτό. Η δική μου η πρόθεση δεν είναι αυτή. Η δική μου η πρόθεση είναι να σχολιάσω την ανθρώπινη φυσιογνωμία, για αυτό ακριβώς δε βγάζουν αντιπάθεια ούτε φόβο. Δε δημιουργούν φόβους, γιατί η πρόθεσή μου είναι να είναι καρικατούρες ενός εαυτού οι οποίες είναι συμπαθείς. Μπορεί να έχουν κάποια στοιχεία ξένα, όσο ξένα είναι τα στοιχεία ενός αγνώστου, αλλά έχουν να κάνουν και με αυτή την ετερότητα. Να σε γνωρίσουν.

Το πρόσωπο είναι ακίνητο. Έχει μια μορφή, έχει τα κουσούρια του, αλλά δε θέλει το κακό σου. Δε θέλει να σε φοβίσει και να σε τρομάξει. Σε τρομάζουν αυτά που έχεις μέσα σου. Αυτά που σε φοβίζουν στους άλλους είναι αυτά που έχει ο καθένας στον εαυτό του. Και ως εκ τούτου δημιουργείται ένα παιχνίδι σε αυτό που λέμε έργο τέχνης, που δεν έχει το βάθρο ενός αγάλματος ή την κορνίζα μια ζωγραφιάς, αλλά δεν παύει να είναι έργο τέχνης το οποίο σου απευθύνεται κατά πρόσωπο και αυτό είναι το όλο ζητούμενο του όλου πρότζεκτ. Να έρθει ο περαστικός σε επαφή με εκείνο που θεωρεί ξένο και με ένα έργο τέχνης που δε φιλοδοξεί ούτε να το αγοράσεις ούτε να του απονείμεις κάποια εύσημα... Απλώς σε καλεί να επικοινωνήσεις. Από την άλλη μεριά έχει μια σημασία και αυτό».

Ποια σημασία ακριβώς;

«Επιλέγω να μην τους δώσω χρώματα που θα τα “πετάξουν” έξω από το έργο, αλλά να τους δώσω χρώμα σαν να είναι ένα κομμάτι φλούδας. Ούτε προσπαθώ να μιμηθώ τη φλούδα ή να κάνω ένα καμουφλάζ. Με ενδιαφέρει να βγαίνει από το δέντρο τόσο όσο... Αλλά να μη γίνει ένα κραυγαλέο πράγμα που να σε “φωνάζει”... Θέλω να αφήσω κι αυτόν που θέλει να περπατάει χωρίς να τα βλέπει, να μην τα βλέπει».

Να μην τον ενοχλούν δηλαδή;

«Έτσι... Αν τον ενοχλούν να μην τα βλέπει. Είναι πολλές φορές που περνάμε δίπλα από ανθρώπους και είναι μια διαδικασία πιο ήπια. Όταν τους προσπερνάμε, αλλά τραβάνε το ενδιαφέρον μας δεν είναι τόσο ευχάριστη η διαδρομή. Εγώ θέλω, αν θέλεις να συνομιλήσεις να μπορείς, αλλά αν δε θέλεις να μη σου τραβάει το μάτι και να σε ενοχλεί».

«Να έρθει σε επαφή ο περαστικός με την τέχνη»

Πώς τιτλοφορείται αυτό το πρότζεκτ;

«Δεν μπορείς να δώσεις κάποιον ιδιαίτερο τίτλο. Εκείνο που προσπαθώ να κάνω είναι, στη διάρκεια του χρόνου που θα εκτελείται αυτό το πρότζεκτ, να δημιουργήσω μια σχέση μεταξύ του πολίτη και του δημόσιου έργου. Να αποκαταστήσουμε μια χαλασμένη σχέση με το δύσμορφο και συμπαθές και ανάμεσα στην τέχνη, και να σπάσει λίγο κι αυτό το “όλα όμορφα”, η ομορφιά της Barbie παντού! Ένα πράγμα που είναι εντελώς φασιστικό. Δε θέλω να του δώσω πολιτική χροιά, αλλά πάντοτε στα έργα της τέχνης υπάρχει μια πολιτική θέση. Το να προσπαθήσεις με έναν ήπιο τρόπο να φέρεις σε επαφή τον περαστικό με την τέχνη, κατά τη γνώμη μου, είναι η κεντρική ιδέα του πρότζεκτ».

Επιλέγεται ποιο προσωπείο ταιριάζει σε ποιο δέντρο;

«Τα πρόσωπα αυτά είναι πρόσωπα προκατασκευασμένα. Εγώ αναζητώ να βρω ένα κατάλληλο σημείο να ενταχθεί στον κορμό, να φαίνεται, να μην κρύβεται και να επικοινωνεί ίσως με κάποιο απέναντι. Ακόμη δεν καλοφαίνεται αυτό, γιατί είναι πολλά τα δέντρα και λίγα τα πρόσωπα. Όμως στη διάρκεια του χρόνου αυτό θα φαίνεται... Ένας διάλογος».

Το υλικό αυτό είναι κάτι πιο σύνθετο από τον κοινό χαρτοπολτό; Δική σας συνταγή;

«Η συνταγή για χαρτοπολτό είναι όπως οι τηγανίτες. Είναι όμως ότι θα τις φτιάξεις όπως εσένα σου αρέσουν. Η συνταγή είναι δική μου γιατί την έχω διαμορφώσει. Χρησιμοποιώ χαρτί εφημερίδας, θεωρώντας ότι είναι ένα υλικό ανακυκλώσιμο και συμβολικά είναι μια επιστροφή του ξύλου στο δέντρο, γιατί το χαρτί εφημερίδας είναι φτιαγμένο από ξύλο. Αφήνεις ένα κομμάτι σε αυτό το δέντρο από ένα άλλο δέντρο. Αφήνεις ένα κόσμημα από άλλο δέντρο. Αυτό που με απασχόλησε ήταν να φτιάξω ένα μείγμα που να έχει και μια αντοχή στα στοιχεία της φύσης. Οι κόλλες που έχουν χρησιμοποιήσει έχουν μια καλή “συμπεριφορά”. Κάθε χρόνο από ένα σημείο και ύστερα θα χρειαστούν συντήρηση. Τα έξοδα δεν είναι πολλά. Ένα κατάστημα σιδηρικών θα μπορούσε να αναλάβει το κόστος των υλικών - περίπου 500 ευρώ το χρόνο - για τη συντήρηση ενός έργου τέχνης που θα αναπτύσσεται. Δεν είναι απαγορευτικό...».

Θα εφαρμόσετε και σε άλλα πάρκα αυτό το πρότζεκτ;

«Θέλω να προχωρήσει αυτό όσο το δυνατό καλύτερα. Υπάρχουν κι άλλοι χώροι για να αποταθώ με καλλιτεχνική αναφορά, όχι σε κάποιο φορέα. Γιατί όταν αρχίζουν να μπαίνουν κι άλλοι παράγοντες, εκτός του καλλιτέχνη, γίνεται κάτι άλλο... Δε θέλω να διακοσμήσω το πάρκο Γεωργιάδη ούτε και κάποιον άλλο χώρο. Απλώς θα βάλω αυτά τα προσωπεία εκεί που έχουν κάτι προσφέρουν».

Έρχεστε συχνά στο Ηράκλειο;

«Οι γονείς μου ζουν στον Κατσαμπά. Κάθε καλοκαίρι βρίσκομαι στο Ηράκλειο. Φέτος το καλοκαίρι θα κάνω μια μεγάλη έκθεση στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου με θέμα τη μάσκα. Όπως αυτή στο θέατρο...».

Ευχαριστώ!

«Κι εγώ!».

neakriti.gr