Σε πάνω από 25 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού υπολογίζεται η χωρητικότητα του Φράγματος Αποσελέμη στη Χερσόνησο. Σκοπός του μεγαλύτερου τεχνικού έργου των τελευταίων ετών στην Κρήτη είναι η υδροδότηση του ανατολικού τμήματος του νησιού.

Εδώ όμως και μήνες το φράγμα σταμάτησε να τροφοδοτεί τα δίκτυα του Ηρακλείου και του Αγίου Νικολάου. Τα αποθέματα νερού έχουν μειωθεί στο 1 εκατομμύριο κυβικά μέτρα. Το μεγαλύτερο μέρος δεν είναι καν νερό, αλλά λάσπη. Η ποσότητα που έχει απομείνει αρκεί μόλις για τη λειτουργία του διυλιστηρίου του φράγματος προκειμένου να μην καταστραφεί.

Αιτία του προβλήματος είναι η αισθητή μείωση των βροχοπτώσεων τα τελευταία τρία χρόνια. Οι ελπίδες εναποτίθενται τώρα στην ολοκλήρωση μιας σήραγγας τους επόμενους μήνες που θα φέρνει στο φράγμα πλημμυρικά νερά από το Οροπέδιο Λασιθίου.

Με την τροφοδοσία νερού που αποτελεί ένα μόνιμο πρόβλημα της Κρήτης ασχολήθηκε η πρόσφατη 8η Ελληνογερμανική Συνέλευση που πραγματοποιήθηκε στη Χερσόνησο. Το γερμανικό πολιτικό ίδρυμα Hanns-Seidel (πρόσκειται στους Χριστιανοκοινωνιστές) είχε καλέσει τον καθηγητή του Πολυτεχνείου Μονάχου Γιούργκεν Γκάιστ. Ο 41χρονος επιστήμονας είναι ειδικός σε θέματα λειτουργίας υδάτινων οικοσυστημάτων.

Με την ευκαιρία της επίσκεψης του Φράγματος  Αποσελέμη ο κ. Γκάιστ μίλησε στη Deutsche Welle.

Πολύπλευρη στρατηγική

Επί της αρχής ο κ. Γκάιστ απορρίπτει την κατασκευή φραγμάτων επειδή παρεμποδίζουν την μετακίνηση των ζωντανών οργανισμών στα ύδατα. Η περίπτωση της Κρήτης είναι όμως διαφορετική. Όπως επισημαίνει, «η ανάγκη για νερό στο νησί είναι μεγάλη ενώ όπως και σε ολόκληρη την περιοχή της Μεσόγειου αλλά και τη Γερμανία, οι υδάτινοι πόροι ολοένα και λιγοστεύουν. Οι βροχοπτώσεις στην Κρήτη σημειώνονται κυρίως το χειμώνα. Μεγάλη ποσότητα αυτού του νερού θα κατέληγε στη θάλασσα. Με το φράγμα το νερό διατηρείται και μπορεί να αξιοποιηθεί σε βάθος χρόνου.»

Αποδεδειγμένα όμως η κατασκευή του φράγματος δεν αρκεί για να ικανοποιήσει τις ανάγκες υδροδότησης της Κρήτης. Για αυτό το λόγο ο κ. Γκάιστ υποστηρίζει πως «είναι σκόπιμο να ακολουθηθεί μια στρατηγική που θα στοχεύει στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας, δηλαδή στον ασφαλή εφοδιασμό του πληθυσμού. Αυτό δεν επιτυγχάνεται αν περιοριστείς σε έναν μόνο πόρο, για παράδειγμα στο νερό του φράγματος. Αν το κάνεις, διατρέχεις τον κίνδυνο να μην έχεις νερό σε περιόδους ανομβρίας. Όταν πάλι περιοριστείς στα υπόγεια ύδατα και αντλείς μεγάλες ποσότητες και σκάβεις όλο και πιο βαθιά, τότε αντιμετωπίζεις τον κίνδυνο της αλάτωσης.»

Διπλάσια κατανάλωση από τουρίστες

Ένας άλλος βασικός πυλώνας αυτής της πολύπλευρης στρατηγικής αφορά στην εξοικονόμηση νερού. Ο Γιούργκεν Γκάιστ δεν εννοεί μόνο μια πιο συνειδητή και υπεύθυνη συμπεριφορά στην κατανάλωση νερού από αγρότες και ιδιώτες αλλά και από τουρίστες. Ενώ ο μέσος Έλληνας ξοδεύει καθημερινά 140-150 λίτρα νερού, ο πελάτης στα ξενοδοχεία 5 αστέρων στην Κρήτη καταναλώνει πάνω από τη διπλάσια ποσότητα. Το πρόβλημα στην προκειμένη περίπτωση είναι ότι η αυξημένη κατανάλωση αφορά τους ζεστούς μήνες του χρόνου όταν ήδη επικρατεί λειψυδρία. Παρ’ ότι πρόκειται για ένα «λεπτό θέμα» θα πρέπει, σύμφωνα με τον ο κ. Γκάιστ, τα ξενοδοχεία να καταβάλουν μεγαλύτερες προσπάθειες για την ευαισθητοποίηση των τουριστών προκειμένου να μην σπαταλούν νερό.

Μια επιπλέον δυνατότητα εξοικονόμησης νερού αφορά στη βελτίωση των υποδομών του δικτύου ύδρευσης. «Δεν είναι καθόλου σπάνιο το φαινόμενο», επισημαίνει ο Γιούγκεν Γκάιστ, «η ποσότητα του νερού που διοχετεύεται στους σωλήνες να μη φτάνει εκατό τοις εκατό στους καταναλωτές. Το πρόβλημα της απώλειας νερού δεν το αντιμετωπίζει μόνο η Ελλάδα, αλλά ασφαλώς και η Γερμανία.» Απώλειες τις τάξεως του 8-10% θεωρούνται σχεδόν φυσικές.

Θαλασσινό νερό; Μάλλον όχι!

Δεν θα μπορούσε όμως να αξιοποιηθεί το θαλασσινό νερό για να καλύψει τις ανάγκες του πληθυσμού της Κρήτης όπως αυτό συμβαίνει στην Κύπρο; Μάλλον όχι, απαντά ο Γιούργκεν Γκάιστ. Το βασικότερο πρόβλημα της αφαλάτωσης θαλασσινού νερού είναι ότι απαιτεί μεγάλη κατανάλωση ενέργειας. Το κόστος για την αφαλάτωση ενός λίτρου υπολογίζεται στα 50 Cent. Στη Γερμανία το ένα λίτρο νερού βρύσης κοστίζει 0,2 Cent.

Πάντως, ο γερμανός καθηγητής εκφράζει μεγάλο ενδιαφέρον να ασχοληθεί σε επιστημονικό επίπεδο με τα προβλήματα υδροδότησης της Κρήτης στο πλαίσιο ενός ελληνογερμανικού προγράμματος. «Θεωρώ», δηλώνει στη Deutsche Welle, «πως με τη συμμετοχή δραστήριων ατόμων από την ελληνική και τη γερμανική πλευρά οι οποίοι έχουν τη θέληση να συνεργαστούν, μπορούν να προωθηθούν πολύ συγκεκριμένες, υποδειγματικές πρωτοβουλίες. Μετά από μια αυστηρή αξιολόγηση τα προγράμματα αυτά θα μπορούσαν να αποτελέσουν πρότυπα και για άλλες περιοχές». Ο Γιούργκεν Γκάιστ είναι σίγουρος ότι για την υλοποίηση αυτού του εγχειρήματος θα βρεθεί η αναγκαία χρηματοδότηση.

cretapost.gr