Αυτές τις ημέρες χιλιάδες μαθητές έρχονται αντιμέτωποι με τις πανελλαδικές εξετάσεις, για τις οποίες προετοιμάζονται, αν όχι από την στιγμή που "πατούν" το πόδι τους στο Λύκειο, τουλάχιστον από το τέλος της περασμένης σχολικής χρονιάς.

Όταν λέμε προετοιμάζονται εννοούμε σε επίπεδο μαθημάτων γιατί ψυχολογικά, το πόσο προετοιμασμένοι ή απροετοίμαστοι είναι να αντιμετωπίσουν όλα τα στερεότυπα και την δραματοποίηση που ακολουθούν το ελληνικό φαινόμενο των πανελλαδικών - το οποίο περιγράφει με μοναδικό κωμικοτραγική ύφος, η Έλενα Ακρίτα σε άρθρο της στα ΝΕΑ - είναι κάτι που πολλές φορές δεν γίνεται αντιληπτό ούτε από τους γονείς αλλά ούτε και από τους καθηγητές τους, με ολέθριες σε ορισμένες περιπτώσεις συνέπειες.

Στα Χανιά, για πρώτη φορά φέτος, εδώ και 10 ημέρες, έχει τεθεί σε λειτουργία γραμμή ψυχολογικής υποστήριξης των υποψηφίων, στα πλαίσια λειτουργίας της αντίστοιχης γραμμής της ΟΕΒΕΝΧ, όπου μαθητές έχουν την ευκαιρία να μιλήσουν με ψυχολόγους, ακόμα και να κλείσουν ραντεβού για δωρεάν συνεδρία.

Ήδη 17 μαθητές σήκωσαν το τηλέφωνο και η συντριπτική πλειοψηφία εξ' αυτών,  ήταν σε κατάσταση "υψηλότατης φόρτισης" και ζήτησαν βοήθεια για να διαχειριστούν το άγχος αυτής της περιόδου, εκφράζοντας ταυτόχρονα συναισθήματα που τους προκαλεί αυτή η δοκιμασία, όπως ματαιότητα, στρες, φόβος οτι θα απογοητεύσουν τους γονείς και το κοινωνικό τους περίγυρο κτλ.

"Στο σύνολο των τηλεφωνημάτων, τουλάχιστον στα 14 από αυτά, φαίνεται οτι υπάρχει υψηλότατη ένταση αναμονής και άγχους αναμονής σε ότι αφορά το κομμάτι των εξετάσεων", ανέφερε στο Flashnews.gr, ο κλινικός ψυχολόγος Μανώλης Καργάκης, υπεύθυνος της γραμμής υποστήριξης της ΟΕΒΕΝΧ.

Το σώμα και η ψυχή των παιδιών νόσησε από το άγχος

"Στα συγκεκριμένα παιδιά, παρατηρούμε ανησυχία γύρω από τις ψυχοσωματικές εντάσεις που έχουν αναπτύξει", σημειώνει ο κ. Καργάκης αναφερόμενος στα ψυχοσωματικά προβλήματα που αναπτύσσουν αλλά και στο "τρίπτυχο των συμπτωμάτων" που εμφανίζονται στις περιπτώσεις υψηλής φόρτισης των υποψηφίων.

"Πέρα από το άγχος των εξετάσεων,  τα παιδιά τα προβλημάτισαν ιδιαίτερα οι δυσλειτουργίες σε κάποια βασικά στοιχεία, όπως οι διαταραχές ύπνου. Δυσκολεύονται δηλαδή λόγω της υπερέντασης να κοιμηθούν κανονικά και αναζητούν υποστήριξη σε αυτό. Επίσης, έχουμε έντονη αύξηση της διάθεσης για φαγητό ή παύσης του φαγητού. Επίσης υψηλή ανησυχία και ματαιοδοξία σχετικά με το αποτέλεσμα των εξετάσεων.

Αυτό το τρίπτυχο των χαρακτηριστικών είναι τα πιο κοινά σημεία αναφοράς. Τα συναντούμε συνήθως σε καταστάσεις υψηλού φόρτου που μπορεί να βιώσει κάποιος και σε μια άλλη φάση της ζωής του, όπως σε μια κρίση σε επίπεδο οικονομικό, οικογενειακό κτλ. Για το αντικείμενο όμως που έχουν να διαπραγματευτούν που είναι μια εξέταση, η συμπτωματολογία και τα θέματα που συζητούμε ήταν υψηλότατα σε ένταση", επισημαίνει ο κ.Καργάκης

Τι σημαίνει όμως περιστατικά "υψηλότατα σε ένταση";

Οπως εξηγεί ο υπεύθυνος της ψυχολογικής γραμμής, στους μαθητές που επικοινώνησαν με τους ειδικούς υπό αυξημένη συναισθηματική πίεση, "δημιουργούνται σκέψεις αποφυγής των εξετάσεων και μπορεί  να φτάσουν και  όρια μιας κρίσης πανικού που είναι ουσιαστικά το αποτέλεσμα και η εκτόνωση υψηλών συναισθηματικών εντάσεων....  φυσικά και επηρεάζει την ψυχική υγεία των παιδιών και φτάνει σε ένα σημείο δυσλειτουργίας, δηλαδή στο σημείο της ψυχοπαθολογίας με την εκτόνωση μιας κρίσης άγχους ή έντονων ψυχοσωματικών συμπτωμάτων".

Τα συμπτώματα αυτά, προσθέτει ο κ. Καργάκης, "αναμένουμε να υποχωρήσουν με το τέλος των εξετάσεων αλλά από την άλλη δεν παύει να είναι ένα τραυματικό γεγονός".

Η επιρροή του εξωτερικού περιβάλλοντος στην ψυχολογία των παιδιών

Πάντα, σε όλες τις περιπτώσεις η εξωτερική επιρροή συντελείται με δύο τρόπους, εξηγεί ο κλινικός ψυχολόγος:

Σε κάποα από τα παιδιά, σε μικρότερο ποσοστό σήμερα, η επιρροή της οικογένειας είναι άμεση, σχετικά με το που να κατευθυνθεί ο μαθητής αλλά και η πίεση που ασκεί με το "διάβασε ή λειτούργησε έτσι ώστε να αποδώσεις".

Από την άλλη υπάρχει η εξωτερική επιρροή με την έννοια στο τι φοβούνται τα παιδιά οτι θα προκαλέσουν στις οικογένειές τους. Δεν είναι απαραίτητο η ίδια οτι η οικογένεια προκαλεί την πίεση. Στο υψηλότερο ποσοστό των επικοινωνιών, τα παιδιά έχουν μια έγνοια στο πως θα αποδώσουν ώστε να ικανοποιήσουν τους γονείς και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον όσον αφορά τις προσδοκίες.

Το ποσοστό όπου γονείς ασκούν άμεσα, οι ίδιοι ψυχολογική πίεση στα παιδιά τους, είναι μικρότερο σε σχέση με την έμμεση εξωτερική επίδραση του  στον ψυχισμό των παιδιών.

Μέχρι πότε θα τους ακολουθεί αυτή η τραυματική εμπειρία;

Από μόνη της, η εξέταση των πανελληνίων, είναι μια διαδικασία που παραμένει στην εμπειρία του ατόμου σαν ένα συγκεκριμένο στοιχείο στρες. Παρατηρούμε πολλά παιδιά που έχουν αρκετό άγχος, και κατά τη διάρκεια των πανεπιστημιακών τους χρόνων να αναπτύσσουν δύο ειδών συμπεριφορές:

Είτε πηγαίνοντας στο Πανεπιστήμιο αποκτούν μια συμπεριφορά απάθειας όσον αφορά τη σχολή για να ηρεμήσουν, είτε συνεχίζουν ένα στρες απόδοσης που σχετίζεται τόσο με το τραυματικό γεγονός όσο και με τον χαρακτήρα τους Ο συνδυασμός του χαρακτήρα με  μια τραυματική εμπειρία είναι τα δύο στοιχεία που επηρεάζουν συχνά, σε μετέπειτα φάσεις της ζωής τους, όπως στην εργασία κτλ, στην εμφάνιση άγχους απόδοσης.

Αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα πόσο "φυσιολογικό" είναι και πόσο καθρεφτίζει την ελληνική οικογένεια;

Είναι πολυπαραγοντικό το συγκεκριμένο θέμα. Στο εξωτερικό, στις περισσότερες δυτικές χώρες είναι διαφορετικά τα πλαίσια εξέτασης. Παντού υπάρχει στρες όταν εξετάζεται κάποιος αλλα΄δεν υπάρχουν πολλά συστήματα εκπαιδευτικά όπου καθορίζεται τόσο πολύ από μια εξέταση η εισαγωγή στο πανεπιστήμιο. Αυτό εξηγεί το μέγεθος του στρες για τα ίδια τα παιδιά αλλά και της ελληνικής οικογένειας όπως έχει δομηθεί διαχρονικά για την αξία και την ουσία των εξετάσεων.

Δεύτερον μιλάμε για διαφορετικές συνθήκες κουλτούρας όσον αφορά την υποστήριξη της οικογένειας.  Επί της ουσίας οι ελληνικές οικογένειες το βιώνουν μαζί: Λένε ΔΙΝΟΥΜΕ εξετάσεις, θα ΠΕΡΑΣΟΥΜΕ στην συγκεκριμένη σχολή. Είναι ένα στοιχείο κουλτούρας που εξηγεί γιατί οι γονείς είναι τόσο κοντά, όχι μόνο στις εξετάσεις, αλλά γενικότερα, σε όλα τα φάσματα της ζωής των παιδιών φτάνοντας ορισμένες φορές σε υπερβολικές συμπεριφορές, στο να υπάρχει δραματικότητα γύρω από μια καλή ή κακή απόδοση.  Με την προστατευτικότητα αλλά και με στοιχεία της ίδιας μας της κουλτούρας για το τι αξία έχουμε δώσει στις συγκεκριμένες εξετάσεις και πως νοηματοδοτείται  ο ρόλος του γονέα γύρω από την υποστήριξη σε κάθε φάσμα της ζωής του παιδιού, εξηγείται κατά τον κ. Καργάκη το φαινόμενο των πανελλαδικών εξετάσεων στην χώρα μας.

Αφήστε γενικά τα παιδιά ελεύθερα να επιλέξουν μόνα τους, να δοκιμάσουν, να αποτύχουν ή να επιτύχουν

"Κάθε τι υπερβολικό, που δεν αφήνει  επί της ουσίας στο παιδι να αναπτύξει τους δικούς του μηχανισμούς διαχείρισης, δεν είναι υποστήριξη είναι μεταφορά του συναισθήματος. Εκεί υπάρχει δυσλειτουργία.

Θα έλεγα οτι η υπερβολή σε περιπτώσεις που είναι και εμφανείς στα μάτια του καθενός, εμπεριέχουν μια δυσλειτουργία στον τρόπο προσέγγισης των γονιών τόσο των εξετάσεων οσο και της έννοιας της υποστήριξης, του πώς βοηθούν τελικά τα παιδιά τους.

Το "ζούμε μαζί" άρα ουσιαστικά ορίζουμε τη δική μας ευχαρίστηση και επιτυχία μόνο μέσα από την πορεία του παιδιού, είναι κάτι που φορτίζει και βαραίνει πολλές φορές τα ίδια τα παιδιά.

Χρόνο με το χρόνο οι γονείς υποστηρίζουν καλύτερα τα παιδιά τους και είναι πιο ευέλικτοι σχετικά με το πόσο δραματικές είναι αυτές οι εξετάσεις", καταλήγει ο κ. Καργάκος

Αξίζει να σημειωθεί οτι στην γραμμή ψυχολογικής υποστηρίξης μπορούν να απευθύνονται μαθητές και γονείς σε όλη τη διάρκεια των εξετάσεων στο 28210 111714,  από  Δευτέρα- Παρασκευή από 10.00-14.00 (που ισχύει για την υπάρχουσα γραμμή) αλλά και τις υπόλοιπες ώρες 9.00-21.00 στο ίδιο τηλέφωνο για να οριστεί τηλεφωνικό ραντεβού τις ώρες λειτουργίας της γραμμής. Επιπλέον δίνεται η ευκαιρία παροχής ατομικών υποστηρικτικών συνεδριών κατά πρόσωπο σε περιπτώσεις όπου κρίνεται απαραίτητο για το ίδιο διάστημα. 

"Απευθυνόμαστε συνήθως στα παιδιά και οικογένειες μελών της ΟΕΒΕΝΧ αλλά αν μπορούμε να βοηθήσουμε και άλλα παιδιά, το κάνουμε με χαρά" επισημαίνει ο υπεύθυνος της γραμμής υποστήριξης

Διαβάστε επίσης το καυστικό άρθρο της Έλενας Ακρίτα στα ΝΕΑ

Κανονίστε μερικοί να τα τρελάνετε τα παιδιά σας τώρα με τις Πανελλαδικές. Κανονίστε να προβάλλετε όλα σας τα απωθημένα στις εξετάσεις τους. Αλλωστε είναι γνωστό πως οι καλοί βαθμοί φέρνουν επιτυχία, καταξίωση, χρήμα, δόξα, έναν καλό γάμο και τρία χαριτωμένα παιδάκια.
Ως πανομοιότυπα προϊόντα που βγαίνουν από πρέσα εργοστασίου, η μια γενιά ακολουθεί την άλλη. Ολες καταδικασμένες στην επιτυχία, όλες ανίκανες να διαχειριστούν την "αποτυχία" - όπως τουλάχιστον την εννοούν οι γονείς τους: γεννιέμαι, σπουδάζω, δουλεύω, παντρεύομαι, κάνω παιδιά, πεθαίνω.

Βλέπουμε μανάδες με μαύρους κύκλους να ξεροσταλιάζουν έξω από τα εξεταστικά κέντρα. Να γράψει καλά το παιδί. Να αριστεύσει, να προκόψει, να διακριθεί, να μην έχει την τύχη τη δικιά μας.  Ευτυχώς Χημεία γράψαΜΕ άριστα, Φυσική χάσαΜΕ μια ερώτηση, Μαθηματικά ελπίζουΜΕ για βάση, μεθαύριο δίνουΜΕ Ιστορία.

Αυτή η ελληνίδα μάνα, που τόσο αγαπησιάρικα μνημονεύουμε, δεν είναι καθόλου η κωμική φιγούρα που κυνηγάει το παιδί με έναν κεφτέ στην παραλία. Δεν είναι καθόλου η γραφική γυναικούλα του "ζακέτα να πάρεις", "το χυμό σου να πιεις", "στη θεία να ευχηθείς", γιατί δεν με πήρες τηλέφωνο", "πετσί και κόκαλο έμεινες, δε σε ταΐζει αυτή;". Η ελληνίδα μάνα είναι μια γυναίκα που η ζωή την έχει κουράσει και τα όνειρα την έχουν διαψεύσει. Οταν φίλησε τον βάτραχο που παντρεύτηκε αυτός δεν έγινε πρίγκιπας, απλώς της έμεινε μια αηδία από το φιλί στο στόμα. "Θ' αλλάξουν τα πράγματα" της έλεγε κι όντως άλλαξαν: προς το χειρότερο.

Μισή ζωή, μισός έρωτας, μισή δουλίτσα, μισή καρδιά. Το σπίτι της είναι το κοινωνικό περιθώριο και σπάνια ξεμυτίζει από εκεί. Ζει μέσα από τους ήρωες της σαπουνόπερας, μέσα από τις συνταγές του Πετρετζίκη, μέσα από τις καρδούλες και τα αγγελάκια που ποστάρει στο φέισμπουκ πληκτρολογώντας αργά αργά το κάθε γράμμα. Εχει ρίζα στο μαλλί, φοράει μικροσκοπικά σκουλαρίκια και το κραγιόν της Μενεγάκη. Αλλά πάνω απ' όλα ζει μέσα από τα παιδιά της. Δυστυχώς για τα παιδιά της.

Είναι μια γυναίκα φοβισμένη κι αυτό τον φόβο προβάλλει στα παιδιά της. Μην ανακατεύεσαι. Μη μπλέκεσαι. Μην ανοίγεις ιστορίες με τους γειτόνους. Μην ακούς τις κραυγές στο διπλανό διαμέρισμα. Μη χτυπάς το κουδούνι, μην πας στην Αστυνομία, μη βγάζεις εσύ το φίδι από την τρύπα. Κοίτα τη δουλίτσα σου. Το σπιτάκι σου. Τη γυναικούλα σου. Το παιδάκι σου. Τα υποκοριστικούλια σου. Γιατί έχω και την καρδιά μου πουλάκι μου, δεν θα με πεθάνεις εσύ εμένα.

Είναι γνωστό τοις πάσι πως όλοι θέλουν του παιδιού της το κακό. Το κορίτσι του, το αγόρι της, ο εργοδότης, ο συνάδελφος, ο πρώτος τυχών κι ο δεύτερος επίσης. Εχεις δει να της φέρνει ο γιος κορίτσι στο σπίτι; Ενα βλέμμα καχυποψίας ασορτί με το πλατύ χαμόγελο του συρραπτικού; Σε κακό θα ΜΑΣ βγει αυτός ο δεσμός, εμένα οι πρώτες μου εντυπώσεις είναι πάντα σωστές, τον θέλει για τα λεφτά του. Ασχέτως που δεν έχει λεφτά.

Τώρα με τις Πανελλαδικές κανονίστε κυρίες μου, από την υπερβολική αγάπη, να το πνίξετε το αρκουδάκι σας. Στύψτε χυμούς, δώστε βιταμίνες, σταυρώστε το στην είσοδο, τσιμεντωθείτε στο μπαλκόνι μέχρι να γυρίσει να σας πει πώς έγραψε, τι έγραψε, τι το ρώτησαν, τι απάντησε, του έφτασε ο χρόνος, ήταν βατά τα θέματα, πώς τα είδε τα άλλα παιδιά. Γιατί ΠΡΕΠΕΙ να γράψεις καλά, μάτια μου όμορφα. Να μπεις σε καλή σχολή. Να κάνουμε με τον μπαμπά το σκατό μας παξιμάδι για να σε στείλουμε για μάστερ. Για να βρεις δουλειά. Για να γίνεις οικονομικός μετανάστης. Για να μου λείπεις, παιδί μου.

Γιατί μαραζώνω μακριά σου. Πήρες της ζωή μου κι έφυγες και πια δεν έχω ζωή. Ομως όταν κλαίω μόνη μου στο παιδικό σου δωμάτιο, έχω μια παρηγοριά: στις Πανελλαδικές του 2018 πήρες 18.543 μόρια.

flashnews.gr