Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια: Ένας ύπουλος εχθρός
Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ. είναι η τρίτη αιτία θανάτου παγκοσμίως. Ο αριθμός των θανάτων από τη ΧΑΠ αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά τις επόμενες δεκαετίες. Εκτιμάται ότι θα οδηγήσει 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους να νοσήσουν και σε περίπου 7 εκατομμύρια θανάτους ετησίως.
Στην
Ελλάδα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το 8,4% του γενικού πληθυσμού, δηλαδή
περίπου 700.000 Έλληνες, πάσχουν από ΧΑΠ. Οι μισοί από αυτούς δεν
γνωρίζουν ότι πάσχουν, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι η ΧΑΠ είναι «σιωπηλή»
νόσος, ενώ οι μισοί πάσχοντες συνεχίζουν να καπνίζουν.
Η
βασική αιτία της νόσου είναι το κάπνισμα. Λιγότερο συχνές αιτίες
είναι η εισπνοή τοξικών ουσιών ή αερίων (παθητικό κάπνισμα, ατμοσφαιρική
ρύπανση, επαγγελματική έκθεση) και σπανιότερα η γενετική προδιάθεση.
Η
ΧΑΠ είναι μια ασθένεια κατά την οποία οι ασθενείς δυσκολεύονται να αναπνεύσουν
(δύσπνοια, λαχάνιασμα) . Η φλεγμονή που
αναπτύσσεται στους πνεύμονες αποφράσσει τους βρόγχους (τους αεραγωγούς με τους
οποίους αναπνέουμε) και καταστρέφει προοδευτικά τους ιστούς των πνευμόνων. Σε
προχωρημένο στάδιο, ο ασθενής δεν μπορεί να κάνει απλές καθημερινές δουλειές
και τελικά μένει καθηλωμένος, ζώντας με τη βοήθεια οξυγόνου και απόλυτα
εξαρτημένος από τους άλλους. Είναι
πολύ σημαντικό να προλάβουμε να κόψουμε το κάπνισμα πριν γίνει μόνιμη βλάβη
στους πνεύμονες.
Τα συμπτώματα της ΧΑΠ
είναι:
Η βλάβη ξεκινά γύρω στα 35
και εξελίσσεται σταδιακά, καταλήγοντας να καταστρέψει το 50-60% των πνευμόνων
πριν αρχίσει ο ασθενής να έχει σοβαρά συμπτώματα.
Τα κυριότερα συμπτώματα της Χρόνιας
Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας είναι:
•Βήχας με ή χωρίς αποβολή πτυέλων
(φλεμάτων).
•Συριγμός-σφύριγμα στην αναπνοή.
•Δύσπνοια στην άσκηση αρχικά και σταδιακά και στην ηρεμία.
•Αίσθημα σύσφιγξης στο θώρακα.
Οι
ασθενείς με ΧΑΠ είναι επιρρεπείς σε λοιμώξεις του αναπνευστικού και συχνά
εμφανίζουν και άλλα συνοδά νοσήματα όπως στεφανιαία νόσο, αρρυθμίες, υπέρταση,
καρδιακή ανεπάρκεια, καρκίνο του πνεύμονα, σύνδρομο άπνοιας στον ύπνο,
πνευμονική υπέρταση, οστεοπόρωση, αναιμία, σακχαρώδη διαβήτη και κατάθλιψη.
Στάδια
της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας
Η
διάγνωση
Η
σπιρομέτρηση είναι η κυριότερη εξέταση για τη διάγνωση της ΧΑΠ. Θεωρείται η πιο
ειδική και ευαίσθητη μέθοδος και δείχνει τη λειτουργία των πνευμόνων. Η
ακτινογραφία θώρακος ή η οξυμετρία (ανώδυνη μέτρηση του οξυγόνου) είναι
εξετάσεις που θα δείξουν το πρόβλημα όταν είναι ήδη προχωρημένο. Στη
σπιρομέτρηση ο ασθενής παίρνει μια βαθιά εισπνοή, μέσω ενός σωλήνα συνδεδεμένου
σε ένα μηχάνημα (σπιρόμετρο) και στη συνέχεια βγάζει τον αέρα γρήγορα και
δυνατά. Σε περίπτωση απόφραξης των βρόγχων, η εξέταση επαναλαμβάνεται μετά την
εισπνοή ενός βρογχοδιασταλτικού φαρμάκου. Βελτίωση της απόφραξης μεγαλύτερη από
12% υποδηλώνει τη συνύπαρξη βρογχικού άσθματος. Ο γιατρός σας θα συστήσει
ενδεχομένως περαιτέρω εξετάσεις όπως: διάχυση, μέτρηση στατικών όγκων,
οξυμετρία στην ηρεμία και στην άσκηση, εργοσπιρομετρία, αξονική τομογραφία
θώρακος.
Η
θεραπεία
Η
θεραπεία ξεκινά με τη διακοπή του καπνίσματος, η οποία είναι εξίσου σημαντική
με τη φαρμακευτική θεραπεία και είναι βασική
θεραπευτική ενέργεια ακόμα και σε προχωρημένα στάδια της νόσου. Υπάρχουν
Ιατρεία Διακοπής Καπνίσματος στα οποία μπορεί να απευθυνθεί κάποιος που δεν
μπορεί να κόψει το κάπνισμα μόνος του και πιθανόν χρειάζεται συμβουλευτική,
ψυχολογική ή ακόμα και φαρμακευτική βοήθεια. Η νόσος επιβραδύνεται, σταματά να
εξελίσσεται και τα φάρμακα δρουν αποτελεσματικότερα.
Επίσης,
συνιστώνται εμβολιασμοί για τη γρίπη (κάθε φθινόπωρο) και τον πνευμονιόκοκκο,
καθώς μια λοίμωξη του αναπνευστικού μπορεί να οδηγήσει τον ασθενή με ΧΑΠ σε
παρόξυνση της νόσου, με σοβαρές επιπτώσεις και κίνδυνο για τη ζωή του.
Η
θεραπεία για τη ΧΑΠ περιλαμβάνει:
• Φάρμακα:
1.Εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά. Σήμερα υπάρχουν πολύ
αποτελεσματικά βρογχοδιασταλτικά φάρμακα σε εισπνοές, τα οποία αποτελούν τη
βάση της θεραπείας. Τα φάρμακα αυτά ανήκουν σε δύο ομάδες, τα αντιχολινεργικά
και τους β2-διεγέρτες και προκαλούν διαστολή (άνοιγμα) των βρόγχων, ευκολότερη
αναπνοή, λιγότερη δύσπνοια, καλύτερη δυνατότητα κίνησης και λειτουργίας στην
καθημερινή ζωή. Η θεραπεία διαρκεί εφ’ όρου ζωής και δεν θα πρέπει να
διακόπτεται μόλις τελειώσει το φάρμακο. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να μάθετε
πολύ καλά από τον πνευμονολόγο ή και τον φαρμακοποιό τον χειρισμό της συσκευής
μέσα στην οποία υπάρχει το φάρμακο το οποίο θα πρέπει να εισπνέετε.
2.Εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή (σε προχωρημένα στάδια ή σε παροξύνσεις).
3.Ειδικά αντιφλεγμονώδη χάπια.
• Οξυγόνο: Σε
προχωρημένα στάδια της νόσου ή λόγω συνοδών νοσημάτων (σύνδρομο υπνικής
άπνοιας, καρδιακή ανεπάρκεια, πνευμονική υπέρταση).
• Πνευμονική αποκατάσταση: Σταδιακή
βελτίωση της φυσικής κατάστασης του ασθενούς (γυμναστική), με εκμάθηση τεχνικών
σωστής αναπνοής και τρόπων βελτίωσης της δύσπνοιας.
• Τοποθέτηση βαλβίδων εμφυσήματος στους βρόγχους μέσω βρογχοσκοπίου.
• Χειρουργική αφαίρεση των κατεστραμμένων περιοχών των πνευμόνων (lung volume reduction).
Οι
δύο τελευταίες θεραπείες αφορούν ασθενείς με πολύ σοβαρή ΧΑΠ, με στόχο τη
βελτίωση της δύσπνοιας.
Τα σκαλοπάτια δεν έχουν αλλάξει, οι
πνεύμονές σου όμως μπορεί!
Αν σας κόβεται η ανάσα κάθε φορά που ανεβαίνετε τη σκάλα
του σπιτιού σας, σίγουρα δεν ευθύνονται τα σκαλοπάτια.......μπορεί να είναι
κάτι πιο σοβαρό. Συχνά αποτελεί σύμπτωμα της ΧΑΠ, η οποία για πολλά χρόνια
αναπτύσσεται χωρίς να δίνει ανησυχητικά συμπτώματα.
Ανησυχείτε μήπως πάσχετε από ΧΑΠ;
Αν
απαντήσετε «ναι» σε τρεις ή περισσότερες από τις παρακάτω
ερωτήσεις, θα πρέπει να μιλήσετε με τον πνευμονολόγο
σας.
1.
Εμφανίζετε δυσκολία στην αναπνοή;
2.
Είστε νυν ή πρώην καπνιστής;
3.
Είστε τουλάχιστον 40 ετών;
4.
Βήχετε τις περισσότερες ημέρες της
εβδομάδας;
5.
Έχετε πτύελα και φλέγμα μαζί με τον βήχα;
Κωνσταντίνος Μ. Πηγάκης, MD, MSc
Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος-Εντατικολόγος
Δ/ντής Μονάδας Εντατικής Θεραπείας CRETAINTERCLINIC